(tadbir senariysi)

(Tadbir uchun sahna bezatiladi. Kerakli yo`l belgilari tayyorlanadi, svetofor yasaladi.  Tadbirni 2 ta boshlovchi olib boradi.  O`quvchilar qatnashadi. Militsioner kiyimidagi o`quvchi bo`ladi. )

Tadbirni o`tkazishdan maqsad o`quvchilarning yo`l harakati qoidalarini ko`proq o`zlashtirishi va unga amal qilishga o`rgatish.

1-boshlovchi: Assalom-u alaykum aziz ustozlar, hurmatli aka-opalarimiz.

2-boshlovchi: : Assalom-u alaykum jajji ukajonlarimiz va qadrli tengdoshlarimiz.

1-boshlovchi:  Bugun bizsizni oz bo`lsaham, yo`lharakati qoidalarida xabardor qiliosh maqsadida ushbu kichik tadbirni tashkil qildik.

2-boshlovchi: 10- fevraldan 10-martgacha "Harakat xavfsizligi oyligi"deb e`lon qilinganligi munosabati bilan "Yo`l qoidasi - umr foydasi” deb nomlangan kechamizni taqdim qilamiz.

1-boshlovchi: Munosibaxon yo`l, ko`cha, chorraha  nima ekanligini undaqanday harakat qilishni  bilasizmi?

2-boshlovchi:  Yo`l bu – biz maktabga borib keladigan yo`l-da!

1-boshlovchi: Tengdoshlarimiz bu savollarga ajoyib javob topib qo`yishgan, keling tinglaymiz.

1-o`quvchi: Bolalar!  Ko`cha deb ikki chetiga turli binolar qurilgan, odamlar avtomobillar va boshqa transport vositalari harakat qilishi uchun mo`ljallangan joyga aytiladi.      Bunday ko`chalar juda ko`p.  Bu ko`chalarni adashtirib yubormaslik uchun ularning har qaysisiga nom berilgan.           Ko`chadagi harakat xavfsizligini ta`minlash uchun maxsus qoidalargarioya qilish zarur .         Transport   haydovchilari va piyodalar  bu qoidalarni bilishlari kerak.

2-o`quvchi:  Chorraha transport vositalari eng ko`p qatnaydigan yo`l qismi. Shuning uchon chorrahalar eng xavfli joy hisoblanib uyerda piyodalarni tartibga soluvchi nazoratchi turadi yoki svetofor o`rnatilgan bo`ladi. Piyodalar yo`ldan o`tayotganda juda ham ziyrak bo`lishi kerak.

3-o`quvchi: Chorrahaning transport  va  piyodalar qatnaydigan qismi yo`l deyiladi. Piyodalar yo`lning chetidan trnsport harakatiga qarama-qarshi yo`nalishda yurishlarikerak. Shunda ular ro`parasidan kelayotgan mashinalarni doimo ko`rib turadilar.

 

2-boshlovchi:  Yo`l belgilarini juda ko`p ko`rganmiz . Maktabga kelishda, shaharga borishda . Lekin shu belgilar aynan nimani bildirishini bilasizmi?

1-boshlovchi:  Ha, ayrimlarini bilaman. Masalan maktabimizga kelishda bolalar rasmi qo`yilgan belgi bor. Bu  belgi bolalar  o`qiydigan maktab bor. Mashinalar tezlikni 70 km/soat tezlikdan oshirmasligi kerak degani.

2-boshlovchi:  Endi ayrim yo`lbelgilari bilan tanishib olamiz.

(O`quvchilarga quyidagi yo`l belgi she`rlari beriladi. Qo`llarida shu belgilarni ushlab turishadi.)

Bolalar belgisi

Bu belgini ko`rganda ,

Xotiringiz bo`lsin jam.

Bolalarga oq yo`ltilab

To`xtar mashinalar ham.

Tibbiy yordam ko`rsatish belgisi

Ko`rsatilar shunday belgi

Bor joyda tibbiy yordam.

Yo`lda kor hol bo`lib qolsa,

Murojaat qiling siz ham.

Piyodalar o`tish joyi belgisi

Yo`lni kesib o`tishning ham

Qoidasi bor biling.

Bu belgini ko`dingizmi?

Qadam tashlang , dadil bo`ling

Yer osti piyodalar o`tish joyi belgisi

Sizga aytsam bu belgi,

Hammaga ham keragi.

Eng xavfsiz va eng ma`qul yo`l,

Bu yer osti yo`lagi.

Yer usti piyodalar o`tish joyi belgisi

Po`lat izdan yurish xavfli

Bunday qilmang, hech qachon!

Osma ko`prik yoki maxsus

Yo`ldan yuring oshnajon.

Piyodalar harakati taqiqlanadi belgisi

Bu belgi der: - Bolalar!

Bu joyda yura ko`rmang,

Bilmayin yurib qo`yib

Hayotni xavfga qo`ymang!

Ikki tomonlama harakat belgisi

Chapga o`ngga qarab yo`lning ,

O`rtasiga borib turing.

Keyin o`ng va chapga qarab

Xavf yo`q bo`lsa, olg`a yuring.

Piyodalar yo`lakchasi belgisi

Har xil avtoulovlarga

Joyning borligi tayin –

Ammo bunday belgi bor joyda

Piyodalar xo`jayin.

Velosipedda yurish taqiqlanadi belgisi

Bu belgini ko`rib to`xtang,

Velosipeddan tushing tez.

Yetakka olib unda,

Piyoda bo`ling bunday kez.

1-boshlovchi: Olisni yaqin aylab

                         Turibmiz rulni shaylab.

                        Bir,ikki,uch ... yetti ...

                        Uloq bizlarda ketdi.

Nima haqida gapirayotganimni sezdingizmi?

2-boshlovchi: menimcha lasetti mashinasi haqida gapiryapsiz. Demak, navbat mashinalar  haqidagi she`rga.

Xizmatdamiz odamga

Qulaymiz "tez yordam”ga.

Kimlar uchun taxsi "Damas”

Demang bizni indamas.

Kimlar uchun go`yo ombor

Hali hisob-kitob ham bor.

                               Ichim tashim baquvvat,

                               Ko`rkamdirman hamma vaqt.

                              Rulim ushlash qanday baxt,

                              Sizni kutgan men kobalt.

Sizga qilishar havas,

O`zin qiyoslaydi "Maz”.

Zil-zambil yuklar tashish,

Hammaga ham osonmas.    ( Kamaz)

1-boshlovchi: Bunday mashinalardan tashqari maxsus avtomashinalar ham bor.

2-boshlovchi: Yo`g-e maxsus avtomashina deysizmi?

1-boshlovchi:  Ha, albatta. Bunday turdagi mashinalar haqida hozir ko`proq narsalarni bilib olishimiz mumkin.

1-o`quvchi:  O`t o`chiruvchi mashinalar. Bunday mashinalar qizil rangga bo`yaladi. Mashina kuzovining ustiga havo rang miltillovchi chiroq o`rnatiladi.

2-o`quvchi: Militsiya mashinalari.  Kuzovning yon tomonlariga zarur hollarda qo`ng`iroq qilish uchun telefon raqamlari yoziladi. Maxsus radiokarnar o`rnatiladi.

3-o`quvchi: "Tez yordam”  mashinalar. Bunday mashinalarning kuzoviga 03 raqami tushirilgan bo`lib, bu raqam orqali tez tibbiy yordam chaqiriladi.

4-o`quvchi: Gaz tarmoqlarini tez ta`mirlash avtomobili. Bunday avtamobillarga ham boshqa maxsus mashinalardagidek "Sirena” tovushi ulangan bo`ladi.

5-o`quvchi: Maxsus avtomobillar hodisa ro`y berayotgan joyga borayotganlarida "Sirena” tovush signalini ulaydilar va kuzov tepasidagi pirpirovchi chiroqni yoqadilar. Bunday hollarda svetoforning har qanday ishorasida to`xtamasdan harakatlanishga egalar va boshqa transport vositasi haydovchilari ularga yo`l berishlari shart!

 6-o`quvchi: Piyodalar "Sirena” tovushini eshitishi bilan yo`lni bo`shatishlari va maxsus mashinalar o`tib ketmaguncha yo`lkadan tushmasliklari kerak.

 7-o`quvchi: Agar yo`ldan "Sirena” tovush signali bilan jihozlangan avtomobil kuzatuvidagi avtomobillar kalonnasi harakatlanayotgan bo`lsa, piyodalar ularning o`tib ketishini kutishi va shundan keyingina yo`lni kesib o`tishlari mumkin.

1-boshlovchi: Yo`l hamisha tasodiflarga to`la. Lekin har qanday tasodifning oxiri yaxshilik bilan yakunlanavermaydi. 

2-boshlovchi:   Ayrim tasodiflar tufayli ba`zilari ruhan, ba`zilari jisman majruh bo`lib qoladilar. Har yili yo`l transport hodisalari natijasida ko`plab bolalar shikastlanib nobud bo`lishyapti. Bularning sabalari esa turlicha.

(o`quvchilar birma-bir aytishadi.)

-        velosiped, chanalarda yo`lning qatnov qismida uchgani uchun;

-        mashina va traktorlarning orqasidan osilgani uchun;

-        kattalar qolidan chiqib birdaniga yugurgani uchun;

-        koptokning orqasidan chopib chiqqani uchun;

-        mumkin bo`lmaga joylardan yo`lni kesib o`tgani uchun;

-        yo`lning harakat qismida turli o`yinlar o`ynagani uchun;

-        kichik yoshdagi bolalarni yo`lda nazoratsiz qoldirgani uchun;

-        tez kelayotgan transport vositasi oldidan tez chopib o`tgani uchun baxtsiz hodisalar ro`y beradi.

1-boshlovchi: bunday baxtsiz hodisalarning oldini olish uchun esa hozir aytiladigan qoidalarga amal qilishimiz zarur.

(o`quvchilar birma-bir aytishadi.)

-        ko`chani piyodalar o`tish joyidan shoshilmasdan kesib o`tish kerak;

-        yo`ldan faqat svetoforning yashil chirog`i yonganda o`ting;

-        agar ko`chaning piyodalar yo`lakchasi bo`lmasa, harakatlanayotgan mashinalarga qarshi yo`nalishda ko`cha bo`ylab yo`l chetida yurish lozim;

-        harakatlanayotgan mashinalar oldidan ko`chani chopib kesib o`tmang;

-        ko`chani faqat piyodalar uchun mo`ljallangan joydan kesib o`ting;

-        agar yo`ldan o`tishga ulgurmagan bo`lsang ko`chaning markaziy chizig`ida yoki xavfsizlik bekatida to`xta va svetoforning yashilchirog`i yonishini kuting;

-        fudbol, qorbo`ron va boshqa o`yinlarniko`cha yoki yo`lkalarda o`ynamang, bunday joylarda o`ynash hayotingiz uchun xavfli ekanligini unutmang;

-        yo`llarda va ko`chalarda chang`i va chana uchmang, har xil o`yinlarni maxsus maydonchalarda va stadionlarda o`ynang;

Yo`lda ketayotganda ziyrak bo`l! Shoshma!     Faqat yo`lkadan yoki yo`lning chetidan yur! Yo`lni qanchalik kam kesib o`tsang, harakating shunchalik xavfsiz bo`lishini unutma! 

 Yo`lning transport harakatlanadigan qismidan zinhor yurma. Yo`lkaning tor joyida to`xta va ro`parangdan kelayotgan kattalarga yo`l ber.

2-boshlovchi:   Turli, o`qish mashg`ulotlar ,

                           Kollej maktab degan joyda.

                            Yo`l harakat qoidasin,

                          Bilmoqlik juda foyda.

Yuqoridagi qoidalarga bo`ysunmagando`stimizdan qiziqarli she`r tinglaymiz.

Ko`chaga chiqdim bunday qilib

Chorrahadan o`tdim bunday qilib

Mashinalar chiyilladi

Hushtak qattiq churilladi,

Militsiya keldi bunday qilib.

Haydovchilar baqirishdi,

Dadamni ham chaqirishdi.

Dadam meni koyidi bunday qilib.

Men yig`ladim bunday qilib

Endi bunday qilmayman, deb

Chiroqdan ko`z uzmayman,deb,

Va`da berdim bunday qilib.

1-boshlovchi:   Chorrahaning asosiy boshqaruvchisi svetofordir. Svetofor yo`q joyda militsiya xodimlari nazorat qiladi.

2-boshlovchi:  

Qizil yonsa kuting - bu xavfli,

Sariq yonsa – tayyor turing.

Yashil yonsa – yo`l ochiq,

Qo`rqmay, dadil olg`a yuring.

(bitta o`quvchi "Uch xil chiroq” she`rini aytadi, o`ng tomonida militsiya kiyimidagi o`quvchi svetofor chirog`iga mos harakat qiladi, chap tomonida svetofor turadi.)

Ko`cha bo`ylab yursang agar

Atrofingga solgin nazar.

Chiroqlardan olgin saboq,

Yo`l ko`rsatar uch xil chiroq.

                  Sen unga boq, sen bunga boq,

                  Yo`l ko`rsatar uch xil chiroq.

Sariq chiroq hushyor etar,

O`tma yo`ldan shikast yetar.

Haydovchini to`xtab tur deb,

Qizil chiroq xitob etar.

                   Sen unga boq, sen bunga boq,

                   Yo`l ko`rsatar uch xil chiroq.

 

Yashil chiroq porlagan kez

Yo`lni kesib o`tib ol tez.

Ko`chalar soz, obod-ravon,

Yo`lni bilgan yurar omon.

                   Sen unga boq, sen bunga boq,

  Yo`l ko`rsatar uch xil chiroq

                         Sen unga boq, sen bunga boq,

                    Oq yo`l tilar yashil chiroq.

1-boshlovchi:   Endi navbatni ochiq muloqotga beramiz.

2-boshlovchi:   Bunda aka-opalarimiz va tengdoshlarimizga bir nechta savollar beramiz.

1-boshlovchi:   (5 ta o`quvchi yo`l belgilarini ushlagan holatda davraga chiqishadi.)   Maktabga kelguncha shu belgilardan qaysi birlarini uchratgansiz va u nimani bildiradi?

2-boshlovchi:   Maktabdan uygacha bo`lgan yo`lda qanday harakatlanishingizni tushuntiring? ("Mening mashrutim ” mavzusida so`zlash)

1-boshlovchi:  Yo`l qoidasini bilgan hamda unga amal qilgan yo`lovchi va haydovchilarning yo`llari bexatar bo`ladi.

2-boshlovchi:  Shunday ekan "Yo`l qoidasi – umr foydasi” ekanligini unutmang!

1-boshlovchi:   Yo`llarda harakatlanayotganda yo`lqoidalariga rioya qiling.

2-boshlovchi:  Shuning bilan bugungi kechamiz ham  o`znihoyasiga yetdi. E`tiboringiz uchun rahmat!

1-2-boshlovchi:  Xayr so`g`-salomat bo`ling!